مقاله مقایسه سنگفرش بتنی و آسفالت

بسمه تعالی

مقایسه بین سنگفرش / کفپوش بتنی و آسفالت و سایر متریالهای روسازی:

در این مقاله سعی شده است انواع محصولاتی که برای پوشش کف استفاده میگردد، مقایسه شده و مزایا و معایب آنها مورد بررسی قرار گیرد.

از جمله محصولاتی که برای پوشش کف مورد استفاده قرار میگیرد با توجه به نوع کاربری محیط مثل حیاط خانه های مسکونی و ویلایی، پارکینگ فروشگاهها، محوطه کارخانجات،محوطه فرودگاهها، محوطه اسکله ها، محوطه هتلها، شهرک های ویلایی و تفریحی، شهرکهای مسکونی، پیاده راهها، روستاها و شهرهای توریستی و خیابانهای شهری و جاده ها و ... میتوان به محصولات زیر اشاره کرد:

• سنگ طبیعی
• سرامیک و موزاییک
• چوب طبیعی و مصنوعی
• بتن آماده (Ready-mix Concrete)
• آسفالت
• سنگفرشهای بتنی ( concrete interlocking paving stone)
• و غیره

 

که باتوجه به شرایط محیطی و فرهنگی و همچنین منابع مالی در ایران، استفاده از برخی از محصولات فوق مثل آسفالت و سنگفرش بتنی نسبت به بقیه رواج بیشتری دارد.

لذا در این مقاله سعی شده است مقایسه بین سنگفرش بتنی و آسفالت که پرکاربردتر هستند، به طور مفصل پرداخته شود و مقایسه بین مابقی محصولات در چند سطر خلاصه گردد.

 

 

سنگ طبیعی: مهمترین مزیت سنگ طبیعی، دارا بودن مقاومت و استحکام بسیار بالای آن در برابر شرایط جوی و محیطی می باشد ولی گران قیمت بودن و محدود بودن منابع طبیعی و در دسترس نبودن آن در تمامی مناطق و نداشتن تنوع رنگ زیاد، لغزنده بودن سطح آن خصوصا هنگامی که مرطوب میگردد از معایب آن به شمار می رود که گاها برای اجبران لغزندگی سطح سنگ اقدام به تیشه ای نمودن آن میکنند که در آنصورت جلوه زیبای سنگ از بین رفته و به خودروها نیز به علت سطح ناهموار آسیب وارد میگردد و به همین دلیل،این محصول بیشتر در پروژه های تفریحی -توریستی و لوکس، آنهم به میزان محدود و در ترکیب با سایر محصولات، مورد استفاده قرار می گیرد.

                                                              

 

 

موزاییک پلیمری (سمنت پلاست):

موزاییک در فضای داخلی و سرپوشیده مورد استفاده قرار میگیرد. موزاییک های پلیمری برای استفاده در فضاهای بیرونی طراحی شده است ولی با توجه به شکل محصول و مشخصات فنی آن ، به هیچ وجه امکان ترافیکی شدن ندارد و ضمنا سطح آن از اصطکاک خوبی برخوردار نیست خصوصا در صورت خیس شدن، سطح آن بسیار لغزنده می گردد و با توجه به نحوه تولید آن، در برابر تغییرات دمایی هم آسیب پذیر می باشد و سطح رویه آن کنده و پوسته پوسته می گردد و مصالح درشت دانه زیر آن پدیدار می گردد که جلوه زشتی به محیط می دهد. در خصوص سرامیک هم ،جنس با کیفیت آن،گران قیمت می باشد.

 

              پیاده روی خروجی اتوبان کردستان به نیایش -روبروی وزارت نیرو                                                                                          پیاده روی مقابل درب ورودی وزارت نیرو

چوب طبیعی و مصنوعی:

چوب طبیعی هم جزو محصولاتی است که هم گرانقیمت می باشد منابع طبیعی محدودی دارد و برداشات آن آسیب جدی به محیط زیست وارد میکند ضمن اینکه با توجه به مشخصات فنی آن، فقط برای تزیین در پروژه های لوکس و به طور محدود می توان در پوشش کف از آن استفاده کرد. چوب مصنوعی شاید کمی بیشتر از چوب طبیعی در دسترس باشد ولی همان محدودیتهای کاربری را دارا می باشد و امکان ترافیکی شدن هم ندارد.

 

          

 

بتن آماده:

با توجه به ارزانی مواد اولیه آن و فراوانی تولید، بتن آماده غیر مسلح از قیمت مناسب تری برخوردار می باشد ولی بتن آماده مسلح که عموما برای کاربردهای ترافیکی مورد استفاده قرار میگیرد گران تر می باشد

، در همه مناطق در دسترس می باشد، مشکلات زیست محیطی به مراتب کمتری نسبت به سایر محصولات دارد و امکان ترافیکی شدن را دارد. از معایب آن میتوان به عدم امکان ترافیکی شدن بلافاصله پس از اجرا و نیاز به مراقبت ویژه از بتن خیس در روز اول اجرا و مراقبت به مدت حداقل هفت روز پس از اجرا، مشکلات اجرایی در ترمیم قسمتهای آسیب دیده و هزینه های نگهداری و تعمیرات، محدودیت در ارسال به فواصل دور از محل تولید به علت خراب شدن بتن خیس و عدم سهولت در کنترل آنی بسیاری از استانداردهای مربوطه در حین اجرا و وارد شدن خسارتهای سنگین مالی و زمانی به پروژه در صورت غیر استاندارد بودن بتن و عدم سهولت در جایگزینی بتن غیر استاندارد و نیاز به تخریب و همچنین آسیب پذیری در برابر تغییرات دمایی در صورت عدم استفاده از طرح اختلاط مناسب و نیاز به برش کاری با کاتر در فواصل مختلف برای درز انقباض اشاره کرد.

                                   

 

آسفالت و سنگفرشهای بتنی :

از لحاظ مواد تشکیل دهنده، آسفالت و بتن بسیار به یکدیگر شبیه هستند و در هر دو از شن و ماسه استفاده میگردد، با این تفاوت که در آسفالت، از قیر به عنوان چسب استفاده میشود ولی در بتن از سیمان که همین موضوع باعث بروز تفاوتهایی در مشخصات فنی این دو محصول گردیده است و همیشه این سوال در ذهن مهندسان ایجاد میشود که کدامیک از این دو برای پوشش کف مناسب تر است که در ادامه مزایا و معایب هر کدام از این محصولات به طور مفصل مورد بررسی قرار میگیرد:

1. هزینه تولید آسفالت نسبت به سنگفرش روز به روز بیشتر میگردد زیرا همانطور که گفته شد ماده اصلی آسفالت قیر می باشد که از فرآورده های نفتی بوده و تحت تاثیر مسایل سیاسی و همچنین محدودیت منابع نفتی و آزاد سازی قیمت قیر توسط دولت و عرضه آن در بورس کالا و حذف قیر رایگان از بودجه سال 1400 و بروز مشکلات متعدد در تهیه قیر، روند قیمت آن افزایشی می باشد که شیب نمودار آن نسبت به افزایش قیمت سیمان خیلی بیشتر است.

                                                                                               

 

 

2. تولید آسفالت بستگی به شرایط محیطی و جوی دارد در صورتیکه تولید سنگفرش هیچگونه محدودیتی ندارد و با توجه به پروسه تولید آن، در هرگونه شرایط آب و هوایی امکان تولید دارد.

 

3. با توجه به اینکه آسفالت حین اجرای بایستی گرم باشد لذا در حمل و نقل دارای محدودیت می باشد به نحوی که حداکثر زمان حمل آسفالت 45 دقیقه و حداکثر فاصله حمل با کامیون 70 کیلومتر می باشد. این محدودیت در بتن آماده هم وجود دارد در حالیکه در حمل سنگفرش بتنی هیچگونه محدودیتی وجود ندارد.

                                                                                                  

 

                                                                                                                             معایب حمل و نقل و ترانسپورت         

                                          

 

4. هزینه حمل آسفالت گرانتر از هزینه حمل سنگفرش بتنی می باشد. به نحوی که هر ماشين 10 تني آسفالت قادر است حدود 75 متر مربع به ضخامت 6 سانتيمتر را پوشش دهد ولي هر ماشين سنگفرش حدود 150 متر مربع را پوشش مي دهد.

 

5. دوام و عملکرد : بتن یکی از بادوام ترین مواد در جهان است و با هرنوع شرایط آب و هوایی سازگار است. بنا بر تحقیقی که در سال 2011 در آمریکا در مرکز MTI انجام شده است جاده های آسفالت هر 13.6 سال نیاز به بازسازی دارد در حالیکه راههای بتنی و سنگفرش شده هر 29.3 سال. ضمنا بر اساس اطلاعات جمع آوری شده از پروژه های ایران و طبق تحقیق انجمن صنفی تولید کنندگان آسفالت تهران و البرز، در بهترین حالت طول عمر آسفالتهای ایران 3 سال می باشد در حالیکه طول عمر سنگفرشهای بتنی حداقل 15 سال می باشد.

 

6. با توجه به اینکه سنگفرش بتنی جزو قطعات پیش ساخته محسوب میگردد بنابراین قبل از فروش، کلیه آزمونهای قید شده در استاندارد از جمله مقاومت خمشی،مقاومت شکافتی،جذب آب، سیکل ذوب و یخبندان ، سرخوردگی و لغزش، سایش و مقاومت در برابر نمکها روی آن انجام شده و نتایج آن مشخص است و احتمال استفاده از سنگفرش معیوب در پروژه و تحمیل هزینه های گزاف تقریبا صفر است و اگر احیانا سنگفرش بتنی معیوبی در پروژه استفاده شود، تعویض آن نیاز به تخریب ندارد و به راحتی میتوان فقط قطعات معیوب را تعویض نمود. حال اینکه این امکان در آسفالت و بتن آماده وجود ندارد.

 

7. هزینه نگهداری و تعمیر : طبق مطالعه دیگری توسط مرکز MTI آمریکا، در روسازی آسفالتی، 40 درصد از کل هزینه چرخه عمر آن مربوط به نگهداری و تعمیرات و روکش مجدد است.درحالیکه در روسازی بتنی 11 درصد از کل هزینه چرخه عمر آن مربوط به نگهداری و تعمیرات است.

 

8. با توجه به طول عمر و دوام سنگفرش بتنی، نگهداری آنها بیشتر شامل جارو کردن و شستشو می باشد و در صورت آسیب دیدن یک قطعه، به راحتی می توان فقط قطعه آسیب دیده را با قطعه جدید جایگزین کرد. در صورتیکه در مورد آسفالت نیاز به تمیزکاری محل آسیب دیده، اصلاح کامل زیر سازی آن(که گاها امکان انجام صحیح آن امکان پذیر نمی باشد) و کمپکت کردن و قیر پاشی غیره می باشد و در نهایت محل تعمیر شده به صورت لکه خود را نشان خواهد داد.
9. برخلاف آسفالت، سنگفرش بتنی قابلیت سفارشی شدن بر اساس طرح و رنگ و شکل محصول و زیباسازی فضا را در کنار مزایای فنی، دارد.

10. اجرا: زمان اجرای آسفالت، تابعي از شرايط محيطي و آب و هوايي است در صورتيكه اين محدوديت براي اجراي سنگفرش بتنی وجود ندارد و برای اجرای آسفالت نیاز به ماشین آلات خاص می باشد در حالیکه اجرای سنگفرش نیاز به تجهیزات خاصی ندارد. ضمنا سنگفرش بتنی قابلیت انبار شدن و دپو شدن دارد درحالیکه در آسفالت و بتن این امکان وجود ندارد.

لازم به ذکر است هزینه اجرای سنگفرش بتنی در شرایط فعلی اقتصادی نسبت به آسفالت تقریبا برابر می باشد که با توجه به حذف قیر رایگان در بودجه کشور، هزینه آسفالت و در نتیجه هزینه اجرای آن گرانتر از سنگفرش خواهد شد.. مهندس لاله شهردار وقت شهر پردیس: علی رغم اینکه هزینه اجرای سنگفرش با هزینه اجرای آسفالت برابر و یا بعضا تا 20 درصد گرانتر می باشد ولی به دلیل عمر مفید، دوام، صرفه اقتصادی و از همه مهمتر زیبایی آن، پس از بررسیهای صورت گرفته در کمیسیونها فنی، در شهر پردیس از کفپوش بتنی در معابر اصلی و سپس از آسفالت در معابر فرعی استفاده میشود.

                                   

11. سنگفرشهای بتنی دارای سطح بدون لغزش هستند که حتی در استاندارد سنگفرشهای بتنی نیز این مساله قید شده و مورد آزمایش قرار میگیرد و به نحوی که در صورت مرطوب بودن سنگفرش بتنی در اثر برف و باران، در هنگام تردد عابر پیاده یا وسیله نقلیه روی آن، از اصطکاک خوبی برخوردار بوده و ایمن هستند.

 

12. سهولت در جذب آب سطحی و پاشش خیلی کمتر آب به اطراف خصوصا به خودروی عقبی از مزایای سنگفرش بتنی نسبت به آسفالت می باشد.

                                                                  

 

13. مقاومت بیشتر سنگفرشهای بتنی در مقابل یخ زدگی و گرما نسبت به آسفالت یکی دیگر از مزایای سنگفرش بتنی می باشد. قیر در سرما شکننده و در گرما نرم و روان میگردد و در هر دوحالت دچار آسیب میگردد( ظرفیت حرارتی کم قیر کم است)

 

14. علی رغم اینکه آسفالت پس از سرد شدن سخت و محکم میگردد ولی جذب نور و انرژی گرمایی بیشتر نسبت به سنگفرش بتنی، باعث افزایش دمای سطح آن و انعطاف پذیری و وارفتگی و موج برداشتن آسفالت شده و همچنین شرایط را برای انتقال دادن نقص به سطوح زیرین خود فراهم می کند.

15. آسفالت مقاومت مکانیکی کمتری دربرابر تحمل کشش ناشی از جابجایی زیرسازی نسبت به سنگفرش دارد. درحالیکه مقاومت بالا در برابر نیروی فشار و سایش و پوسته نکردن از مزایای سنگفرش بتنی می باشد.

 

 

 

 

 

 

                                                                                                               اسکله شهید رجایی بندرعباس

ر

16. از معایب دیگر آسفالت شامل جداشدن سنگدانه ،آسفالت کندگی و چاله شدن و آبگرفتگی و خشن شدن سطوح جاده و چسبندگی کم به زیرسازی علیرغم قیرپاشی می باشد که باعث از بین رفتن منابع مالی،افزایش هزینه نگهداری آن و همچنین افزایش استهلاک وسایل نقلیه میگردد.

                                                                               

17. دوام و مقاومت بیشتر سنگفرش بتنی در برابر ریختن فرآورده های نفتی مثل بنزین و گازوییل و روغن بر روی سطح آن نسبت به آسفالت، چرا که بنزین و گازوییل حلال قیر و آسفالت است.

 

18. سنگفرشهای بتنی قابلیت استفاده مجدد دارد، یعنی به هر علت از جمله حوادث طبیعی مثل رانش زمین یا عوامل دیگر مثل عبور تاسیسات شهری که باعث تخریب زیرسازی آن شود، می توان سنگفرشها را جمع کرده و مجدد استفاده کرد در صورتیکه در آسفالت یا بتن این قابلیت وجود ندارد

 

19. هنگام بررسی جنبه های زیست محیطی، برخلاف آسفالت که حاوی محصولات جانبی نفت است و از هیدروکربن ها در ترکیب آن استفاده میشود و برای حرارت دادن آن میزان زیادی سوخت مصرف میگردد و در هنگام ذوب شدن به تولید گازهای آلاینده مشهور است که برای محیط زیست مضر است، بتن 100% قابل بازیافت است و آن را به یک محصول سازگار با محیط زیست تبدیل کرده است.

 

با توجه به موارد فوق سنگفرشهای بتنی یک گزینه ایده آل برای پوشش سطحی برای راهروها، پارکینگها، تفرجگاهها، پیاده روها، عرشه استخرها و خیابان ها میباشند.

 

 

 

جزییات اجرای آسفالت درجه یک و سنگفرش:

 

 

ميعارهاي ترجيحات انتخاب كف پوش نسبت به آسفالت و بتن :

معيار انتخاب	آسفالت	بتن	سنگفرش بتنی
تنوع رنگ و طرح	L  ندارد	L  ندارد	J  دارد
انعطاف پذيري در شكل هندسي نصب	L  ندارد	L  ندارد	J  دارد
هزينه خط كشي ترافيكي	L  دارد	L  دارد	J  ندارد
هزينه نگهداري	L  دارد	J  ندارد	J  ندارد
تعمير پذيري بدون آسيب به بافت اوليه	L  ندارد	L  ندارد	J  دارد
يخ زدگي سطح در زمستان	L  دارد	J  ندارد	J  ندارد
سازگاري با محيط زيست	L  ندارد	J  دارد	J  دارد
قابليت استفاده مجدد	L  ندارد	L  ندارد	J  دارد
تغيير شكل سطح در مقابل گرما	L  دارد	J  ندارد	J  ندارد
ايمني و سلامت در زمان اجرا از نظر گازهاي آلاينده	L  ندارد	J  دارد	J  دارد
محدودیت ارسال به مسافتهای دور	L  دارد	L  دارد	J  ندارد
محدودیت اجرا در شرایط جوی نامساعد (بارندگی و یخبندان)	L  دارد	L  دارد	J  ندارد
عمر مفید	L 3 سال	J 15 سال	J 15 سال
امکان دپو نمودن و انبار نمودن	L  ندارد	L  ندارد	J  دارد